گم‌شده در هیاهوی ترقه و آتش‌بازی
تاریخ انتشار: ۲۳ اسفند ۱۴۰۱ | کد خبر: ۳۷۳۲۸۱۰۱
«آیین و مراسم چهارشنبه‌سوری بدین جهت مهم و قابل توجه است که برگرفته از آداب و رسوم هر منطقه کشور است. درواقع به‌نوعی این مراسم و آیین‌ها زیست و نگرش گذشتگان را بازگو می‌کند.»
به گزارش خبرنگار ایمنا، جشن چهارشنبه‌سوری یک آیین پیش از نوروز به شمار می‌آید، که در آخرین شب چهارشنبه‌ی هرسال بر پا می‌شود. این جشن ملی که ریشه در ایران باستان دارد، در تمامی شهرها و نقاط مختلف ایران برگزار می‌گردد.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
منصور قربانی، رئیس دفتر تخصصی هنرهای ملی و آیینی شهرداری اصفهان در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا اظهار کرد: آیین و مراسم چهارشنبه‌سوری بدین جهت مهم و قابل‌توجه است که برگرفته از آداب و روسم هر بوم و منطقه از ایران از گذشته تاکنون است درواقع به‌نوعی این مراسم و آیین‌ها زیست و نگرش گذشتگان را بازگو می‌کند و نکته قابل‌تأمل است این مراسم در نقاط مختلف کشور به شکل متفاوت اجرا می‌شود.
ترکه زنیوی افزود: گفته‌شده در تالش رسمی به نام ترکه زنی در چهارشنبه‌سوری وجود داشته است. به این صورت که بامداد آخرین چهارشنبۀ سال، سالمندترین فرد خانواده پیش از دیگران از خانه بیرون می‌رود و ترکه‌ای از درخت یا پرچین مقابل خانه جدا می‌کند. بعد آن ترکه را به‌آرامی بر پشت کودکان و نوجوانان می‌زند و می‌گوید: «پیر و خرم بشوی»؛ همین کار را با دیگر اعضای خانه، به‌ویژه بیماران، انجام می‌دهد.
رئیس دفتر تخصصی هنرهای ملی و آیینی شهرداری اصفهان ادامه داد: بعد از خانه خارج می‌شود و با آن ترکه بر پشت دام‌ها و بر انبار غله و کندوی عسل نیز می‌زند. پس از انجام مراسم ترکه‌زنی، تمام خانواده به کنار نهری می‌روند و به نیت دفع بلا و درپیش‌داشتن سالی خوش، چند بار از روی آن می‌پرند. بنابراین این رسم چهارشنبه‌سوری هم اشاره به دفع بلا و بیماری دارد.
شال اندازیوی اضافه کرد: شال اندازی یا کجاوه اندازی یکی دیگر از آداب‌ورسوم چهارشنبه‌سوری است که در بیشتر نقاط ایران برگزار می‌شده. این رسم چهارشنبه‌سوری هم مثل سایر مراسمش در شهرهای مختلف ایران، تفاوت‌ها اندکی دارد. در مراسم شال اندازی، روز چهارشنبه‌سوری، بچه‌ها و جوان‌ها به بام خانه همسایه یا اقوامشان می‌روند و کمربند پارچه‌ای یا دستمالی درون اتاقشان آویزان می‌کنند. صاحب‌خانه‌ها هم در دستمالشان شیرینی و آجیل چهارشنبه‌سوری و گاهی هم تخم‌مرغ، جوراب و چنین چیزهایی می‌گذارند و به آنها برمی‌گردانند.
قربانی گفت: اگر هم پسری، دختر صاحب‌خانه را بخواهد، به گوشۀ دستمالش گرهی می‌زند و آویزان می‌کند؛ در مقابل، پدر و مادر دختر اگر پاسخشان مثبت باشد، گره را باز می‌کنند و به مچ دخترشان می‌بندند و اگر هم راضی نباشند، شیرینی و آجیل می‌گذارند و به پسر برمی‌گردانند
فال‌گوش نشینیوی اظهار کرد: فال‌گوش نشینی از دیگر رسوم چهارشنبه‌سوری است. آسمان که تاریک می‌شد و شناسایی آدم‌ها سخت، آن‌هایی که دلشان می‌خواست بختشان باز شود یا به زیارت بروند یا نیّت‌های دیگر داشتند از خانه بیرون می‌رفتند و به حرف‌های رهگذران یا اهالی خانه‌ها گوش می‌کردند؛ اگر اولین چیزی که به گوششان می‌خورد، شاد و خوشایند بود، نیتشان را به خیر فال می‌زدند و اگر سخنان تلخ و ناراحت‌کننده می‌شنیدند، فالشان را به برآورده نشدن می‌زدند.
رئیس دفتر تخصصی هنرهای ملی و آیینی شهرداری اصفهان افزود: به‌طورمعمول از آداب‌ورسوم چهارشنبه‌سوری، قاشق زنی به گوشمان خورده. امّا قاشق زنی که امروزه فراموش‌شده، درگذشته یکی از مهمترین رسوم چهارشنبه‌سوری بوده است. در این رسم دختران و پسران جوان، چادری بر سرخود می‌کشیدند تا شناخته نشوند و به در خانه دوستان و همسایگانشان می‌رفتند. صاحب‌خانه با شنیدن صدای قاشق که به کاسه می‌خورد، به در خانه می‌آمد و داخل کاسه آنها آجیل چهارشنبه‌سوری، شیرینی، شکلات، نقل و گاه هم پول می‌ریخت.
وی ادامه داد: همچنین گفته‌شده اگر کسی ناخوش در خانه‌اش داشته، به نیّت سلامتی او برای قاشق زنی می‌رفته و درنهایت خوراکی‌هایی که از همسایه‌ها می‌گرفت را به ناخوش می‌دادند تا سلامتی‌اش را به دست آورد. از آن‌طرف، در بعضی شهرها این اعتقاد وجود داشته که اگر مریض یا مسافری داشتند، به قاشق زن‌ها چیزی نمی‌دادند چون تصوّرشان این بود که دادن خوراک به قاشق زن‌ها برای مسافر و بیمارشان بد است.
قربانی اضافه کرد: بعضی گفته‌اند سنت قاشق‌زنی از باور زرتشتیان ریشه گرفته است، چون در اوستا آمده که پنج روز آخر سال تا روز پنجم فرودین، اورمزد دوزخ را خالی می‌کند و ارواح رها می‌شوند. ارواح نیک در رستاخیز آخر سال به میان زندگان برمی‌گردند و به شکل افرادی که رویشان پوشیده شده، به خانه بازماندگان سر می‌زنند و زندگان برای یادبود و برکت به آنها هدیه‌ای می‌دهند. قاشق زنی درواقع استفاده ارواح از زبان بدن به‌جای زبان گفتار است.
وی تصریح کرد: یکی از مراسم چهارشنبه‌سوری بوته افروزی است؛ به این صورت که هر خانواده روی پشت‌بام یا فضای باز خانه خود، بوته‌های خشک یا گون را در سه، پنج یا هفت (اعداد فرد) کپه آماده می‌کردند و با تاریک شدن هوا که همگی دورهم جمع می‌شدند، این کپه‌ها را آتش می‌زدند و از روی آن می‌پریدند. (البته بعضی شهرهای ایران دیده‌شده کپه‌هایشان با اعداد زوج هماهنگ بوده) جالب است بدانید در بعضی منابع، پریدن از روی آتش که همه جای ایران متداول است را به داستان اساطیری سیاوش تعبیر می‌کنند که از آتش گذر می‌کند و به خاطر پاک بودنش، سالم می‌ماند. درواقع این اعتقاد وجود داشته که با گذر از آتش، بیماری‌ها از فرد دور می‌شود. ازاین‌جهت، هنگام پریدن از روی آتش می‌خواندند:
«زردی من از تو، سرخی تو از من»رئیس دفتر تخصصی هنرهای ملی و آیینی شهرداری اصفهان ادامه داد: امّا ماجرا به همین پریدن ختم نمی‌شود. ایرانی‌ها معتقدند آتش را نباید فوت کرد بلکه بوته‌های سوخته و خاکستر شده باید با خاک‌اندازی جمع و سر چهارراه ریخته شود. فردی که خاکستر را برده، وقتی برمی‌گردد، در خانه را محکم می‌کوبد و این مکالمه بین او و افراد داخل خانه شکل می‌گیرد:
_ که هستی؟
_ منم
_ از کجا آمده‌ای؟
_ عروسی
_ چه آورده‌ای؟
_تندرستی
وی اضافه کرد: در را برایش باز می‌کنند تا تندرستی را برای یک سال پیش رو، به درون خانه بیاورد. بنابراین، ایرانی‌ها معتقد بودند در این رسم چهارشنبه‌سوری، بیماری و غم از بین می‌رود و جایش را سلامتی و خوشی می‌گیرد.
قربانی اظهار کرد: در بیشتر شهرهای ایران پس از پریدن از روی آتش، کوزه‌ها را می‌شکستند. این آیین به این دلیل بود که درگذشته مردم اعتقاد داشتند که بدیُمنی به درون کوزه می‌رود و شکستن آن باعث از بین رفتن بدیمنی و بلاگردانی می‌شود. در مناطق مختلف ایران، تفاوت جزیی در اجرای مراسم وجود داشته است. برای نمونه در تهران داخل کوزه چند سکه هم انداخته می‌شده است. تا همین اواخر مردم تهران در چهارشنبه‌سوری به نقاره‌خانه می‌رفتند و به همراه نواختن نقاره در ساعتی مشخص، کوزه‌هایشان را به زمین پرت می‌کردند تا همراه با کوزه، قضابلا را از خانه و خانواده‌شان دور می‌کردند. گاهی موقع شکستن کوزه این شعر هم می‌خواندند: «درد و بلا بره تو کوزه، بره تو کوچه»
وی ادامه می‌دهد: در خراسان داخل کوزه مقداری زغال، نمک و سکه قرار می‌دادند و بعدازآن هر عضو خانواده با گرداندن کوزه به دور سرخود، هرگونه بدیمنی و اتفاق بد را به کوزه منتقل می‌کرده و درنهایت آن را از بام خانه به کوچه پرتاب می‌کردند. در اراک و آشتیان دانه‌های جو در کوزه می‌گذاشتند.
رئیس دفتر تخصصی هنرهای ملی و آیینی شهرداری اصفهان اظهار کرد: بعضی معتقدند این سنت، یک اصل بهداشتی داشته است. ظروف سفالین چون لعاب نداشتند، خیلی زود آلوده می‌شدند و با توجه به اینکه قابل شستن و پاک کردن نبودند، بنابراین باید از بین می‌رفت. ایرانیان قدیم باور داشتند که ظرف سفالین بیش از یک سال نباید در خانه بماند که این موضوع ریشه بهداشتی داشته است. برای همین با پایان سال در شب چهارشنبه‌سوری، ظروف سفالین در خانه را می‌شکستند. از طرف دیگر با این عمل، کار سفالگران هم رونق می‌گرفت.
فال کوزهوی ادامه داد: داستان کوزه به همین‌جا ختم نمیشد و در مراسم چهارشنبه‌سوری گاهی با آن فال هم می‌گرفتند. به این صورت که کوزه آبی زیر ناودان، روبه‌قبله می‌گذاشتند و اهالی خانه نیت می‌کردند و چیزی درون کوزه می‌انداختند. صبح چهارشنبه، کوزه را میان خودشان می‌گذاشتند، فردی چندتکه کاغذ که اشعار حافظ رویش نوشته‌شده بود را هم داخل کوزه می‌انداخت. بعد دختر نابالغی می‌آمد و یک شعر و یکی از آن نشانه‌ها را از درون کوزه برمی‌داشت و به این شکل، برای خودشان فال را تعبیر می‌کردند.
کد خبر 647800منبع: ایمنا
کلیدواژه: چهارشنبه سوری آيين هاي چهارشنبه سوري منصور قربانی شهر شهروند کلانشهر مدیریت شهری کلانشهرهای جهان حقوق شهروندی نشاط اجتماعی فرهنگ شهروندی توسعه پایدار حکمرانی خوب اداره ارزان شهر شهرداری شهر خلاق مراسم چهارشنبه سوری مختلف ایران وجود داشته قاشق زنی
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.imna.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایمنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۷۳۲۸۱۰۱ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
به تعویق افتادن زمان برگزاری ویژه برنامه صعود سراسری به ارتفاعات بازی دراز
یونس عزیزی دبیر قرارگاه راهیان نور سپاه نبی اکرم (ص) استان کرمانشاه گفت : پیش از این قرار بود ویژه‌برنامه صعود به ارتفاعات «بازی‌دراز» و آغاز سال راهیان نور کشور پنجشنبه و جمعه همین هفته (۱۳ و ۱۴ اردیبهشت) برگزار شود که زمان برگزای این مراسم به دلیل پیش‌بینی بارندگی به چهارشنبه و پنجشنبه هفته بعد (۱۹ و ۲۰ اردیبهشت) موکول شد.
وی با بیان اینکه اقدامات لازم برای حضور هموطنانمان در ارتفاعات بازی دراز شهرستان سرپلذهاب به مناسبت سالروز عملیات بازی دراز انجام شده، افزود: هیچ مشکلی برای برگزاری این مراسم نداریم و با کاروان‌های راهیان نوری که قرار است عازم این مراسم شوند هماهنگی لازم به عمل آمده است.
دبیر قرارگاه راهیان نور سپاه نبی اکرم (ص) استان کرمانشاه با بیان اینکه بجز زمان برگزاری مراسم هیچ تغییری در برگزاری آن نخواهیم داشت، گفت: یادواره سرلشگر خلبان شهید علی اکبر شیرودی در محل یادمان این شهید عصر روز چهارشنبه (۱۹ اردیبهشت) برگزار خواهد شد و در ادامه نیز بعد از اقامه نماز مغرب و عشاء یادواره شهدای عملیات غرورآفرین بازی‌دراز در جوار بقعه احمدبن اسحق برگزار خواهد شد.
وی ادامه داد: صعود گروهی هموطنانمان به ارتفاعات بازی دراز و ویژه برنامه آغاز سال راهیان نور کشور هم از ساعت شش صبح روز پنجشنبه (۲۰ اردیبهشت) در ارتفاعات بازی دراز شهرستان سرپلذهاب آغاز خواهد شد.
عزیزی با بیان اینکه همه ساله آغاز سال راهیان نور کشور با برگزاری ویژه برنامه سالروز عملیات بازی دراز در استان کرمانشاه آغاز می‌شود، افزود: برآورد می‌شود امسال شاهد صعود بیش از ۴۵ هزار نفری هموطنانمان به ارتفاعات بازی دراز در سالروز این عملیات مهم باشیم.
عزیزی افزود: سال گذشته صعود ۴۰ هزار نفری هموطنانمان به ارتفاعات بازی دراز در سالروز این عملیات مهم و آغاز سال راهیان نور کشور را شاهد بودیم.
وی از عملیات بازی دراز به عنوان یکی از مهمترین عملیات‌های دوران دفاع مقدس یاد کرد و افزود: در جریان عملیات بازی دراز قسمت‌های مهمی از ارتفاعات بازی دراز از دشمن پس گرفته شد و این عملیات در واقع نقطه شروع پیروزی‌های رزمندگان بر دشمن بعثی بود.
باشگاه خبرنگاران جوان کرمانشاه کرمانشاه
علت فوت پزشک متخصص در استان فارس در دست بررسی است